Kusterosie, een fenomeen dat 20% van de Franse kust treft
Kusterosie is het geleidelijke verlies van sediment langs de kust, waardoor de kustlijn (de grens tussen land en zee) zich landinwaarts terugtrekt. Dit natuurlijke fenomeen wordt nog verergerd door de klimaatverandering en treft nu 20% van de Franse kustlijn. Tussen 1960 en 2010 is ongeveer 30 km² land verloren gegaan, het equivalent van één voetbalveld elke 4 tot 5 dagen.
Klimaatverandering verergert deze erosie. De stijgende zeespiegel, als gevolg van de thermische uitzetting van de oceanen en het smelten van gletsjers en ijskappen, is een belangrijke factor. Sinds 1900 is het zeeniveau met 20 cm gestegen en de snelheid waarmee dit gebeurt is de afgelopen 30 jaar verdubbeld. Deze stijging vergemakkelijkt de verspreiding van krachtigere golven, die de kustlijnen verder uithollen.
Er zijn verschillende oplossingen voor dit probleem:
- Zachte benaderingen, gebaseerd op de natuur, zijn gericht op het herstellen of beschermen van natuurlijke ecosystemen zoals duinen, stranden, riffen of mangroves. Het herbegroeien van duinen helpt bijvoorbeeld om sediment vast te leggen dankzij de wortels van planten. Deze methoden bieden ook extra voordelen, zoals het behoud van landschappen, verbetering van de waterkwaliteit en vergroting van de biodiversiteit.
- In gevallen waar de inzet te hoog is of de alternatieven beperkt, kunnen "harde" oplossingen zoals dijken, golfbrekers of kribben worden gebruikt. Deze constructies hebben echter nadelen, met name hoge kosten en milieueffecten, terwijl ze soms een illusoire veiligheid bieden.
Frankrijk staat voor een verandering van perspectief, waarbij we samenwerken met de natuur in plaats van ertegen, en die een overgang markeert naar een meer respectvol en duurzaam model van kustontwikkeling. Zoals deze benadering samenvat: "We stoppen met vechten tegen de natuur. We werken samen met de natuur".
2.200 campings bedreigd door kusterosie
Als gevolg van de terugtrekking van de kustlijn, die 20% van de Franse kust treft, worden 2.200 campings, die 50% van de openluchthotelaccommodatie in Frankrijk vertegenwoordigen, bedreigd.
Dit fenomeen, dat verband houdt met de klimaatverandering, zou binnen 30 jaar kunnen leiden tot het verdwijnen van een derde van de campings. Geconfronteerd met deze geleidelijke maar voorspelbare dreiging proberen lokale overheden, de staat, eigenaars en gebruikers aanpassings- en verplaatsingsstrategieën te organiseren om deze activiteit, die essentieel is voor de aantrekkingskracht van kustgebieden op toeristen, te behouden.
Om te anticiperen op deze gevolgen heeft het Franse Ministerie voor Ecologische Transitie een oproep gedaan tot het indienen van blijken van belangstelling voor het uitvoeren van territoriale diagnoses om lokale overheden en bedrijven te helpen bij het voorbereiden van projecten die aangepast zijn aan erosie. Het doel is om de acties te identificeren die nodig zijn om campings te verplaatsen en hun aanbod te verbeteren, rekening houdend met de lokale behoeften.
De Climate and Resilience Act biedt ook nieuwe instrumenten waarmee lokale overheden ontwikkelingsprojecten kunnen opzetten om bedreigde kustgebieden te herontwikkelen. Deze projecten omvatten de verplaatsing van campings, openbaar of privé, evenals economische activiteiten en bijbehorende faciliteiten.
De voorgestelde diagnostiek bestaat uit twee componenten:
- Territoriale diagnose: inventarisatie van het campingaanbod (soorten accommodatie, doelpubliek) en identificatie van de behoeften aan verplaatsing of ontwikkeling (grond, netwerken, wegen) voor ruimtelijke reorganisatieprojecten. In dit geval is het de bedoeling om kustgebieden die bedreigd worden door het terugtrekken van de kustlijn te heroverwegen en te reorganiseren. Voor een camping kan dit betekenen dat de infrastructuur verder weg van de kust moet worden herbouwd of dat de camping moet verhuizen. Het kan bijvoorbeeld ook betekenen dat er meer accommodaties op palen worden gebouwd.
- Operationele diagnostiek: om het klantenbestand, de economische prestaties, de milieu-impact en de conformiteit van de infrastructuur van de betrokken campings te beoordelen. Het doel van deze diagnoses is om het aanbod te moderniseren met behoud van de verkoopcijfers van de exploitanten - en de mogelijkheid voor toeristen om van deze populaire Franse accommodaties te genieten.
Het doel is niet alleen om de toeristische activiteiten op campings te beschermen, maar ook om gebieden voor te bereiden op een duurzame en veerkrachtige transitie in het licht van kusterosie.
Campings bedreigd door kusterosie en lokale initiatieven
De volgende voorbeelden - naast vele andere - zijn gesitueerd in de departementen die het meest getroffen zijn door kusterosie in Frankrijk. Ze laten strategieën zien die schommelen tussen verplaatsing, renaturatie, tijdelijke bescherming (golfbrekers, opnieuw bedekken) en modernisering van de infrastructuur. De economische, ecologische en sociale uitdagingen bemoeilijken echter de implementatie van deze maatregelen, vooral in gebieden waar toerisme essentieel is.
Hauts-de-France - Côte d'Opale (Nord-Pas de calais)
Camping des Dunes (Camiers): een dijk spoelde in één keer weg, waardoor de oppervlakte van de camping terugviel van 25 naar 15 hectare. Deze gebeurtenissen illustreren de dringende noodzaak om beslissingen te nemen in het licht van de snelle kusterosie.
Normandië - Quiberville-sur-Mer (Seine-Maritime)
De camping Seasonova Saâne et Mer ****, de gemeentelijke camping aan zee van Quiberville-sur-Mer aan de monding van de rivier de Saâne, is 600 m van de kust verplaatst, op de hoogten van het dorp. Dit is de eerste camping in Frankrijk waar zo'n extreem besluit is genomen. Het wordt gerechtvaardigd door het risico van overstromingen door de zee, overstromingen van rivieren en stijgend grondwater. Het voormalige terrein zal worden gerenatureerd, een voorbeeld van strategische terugtrekking en een verandering van model met het oog op de gevolgen van de opwarming van de aarde.
Normandië - Gouville-sur-Mer (Manche)
De twee campings van de gemeente (waaronder camping Belle Etoile ****), die in de onmiddellijke nabijheid van de zee liggen, werden in 2020 beschermd met golfbrekers. Deze oplossing wordt echter als tijdelijk beschouwd gezien de voortdurende erosie. De professionals vrezen een verlies aan aantrekkingskracht als de camping te ver van de kust wordt verplaatst.
Nieuw Aquitaine - Capbreton (Landes)
In het departement Landes bedreigt kusterosie een aantal campings aan zee. In Capbreton bijvoorbeeld is het gemeentebestuur beschermende maatregelen aan het treffen om het terugtrekken van de kustlijn tegen te gaan, een fenomeen dat directe gevolgen heeft voor de toeristische infrastructuur, waaronder campings. Volgens de prognoses zou de zandige kustlijn van de Landes zich tegen 2050 gemiddeld 50 meter kunnen terugtrekken, waardoor de risico's voor deze etablissementen nog groter zouden worden.
Nouvelle-Aquitaine - Saint-Jean-de-Luz (Pyrenees-Atlantiques)
Saint-Jean-de-Luz is geïdentificeerd als een van de meest kwetsbare gemeenten en heeft een strategie voor het beheer van kustrisico's geïmplementeerd:
- Geleidelijke verplaatsing van faciliteiten (inclusief campings).
- De stranden opnieuw zanden en de oude kustpaden opnieuw begroeien.
Tegen 2043 zullen 5 campings, verschillende bars, restaurants, woningen en infrastructuur getroffen worden door deze maatregelen voor terugtrekking en herontwikkeling.
Nieuw Aquitaine - Bassin d'Arcachon (Gironde)
Om de twee jaar worden op de stranden van het Bassin van Arcachon en de Dune du Pilat grote schoonmaakoperaties uitgevoerd (220.000 ton in één maand, het equivalent van 60 Olympische zwembaden). Dit werk zorgt ervoor dat de stranden behouden blijven en voorkomt dat het water de beschermende muren direct bereikt, maar de hoge kosten doen vragen rijzen over de duurzaamheid op lange termijn.
Occitanie - Vias (Hérault)
Het departement Hérault, waar de kustlijn steeds verder terugloopt, is bijzonder kwetsbaar. In Vias zijn 13 campings, die samen 2.500 standplaatsen vertegenwoordigen en elke zomer 30.000 toeristen ontvangen, betrokken bij een onderzoek naar ruimtelijke reorganisatie. Voorstellen zijn onder andere:
- Stacaravans op palen met onzekere vergunningen.
- Vermindering van de infrastructuur ter plaatse (zoals het waterpark op camping Les Flots bleus ***, op de foto hierboven).
- Onderhoud van bestaande bescherming (riprap).
Sommige exploitanten weigeren echter om te ver van het strand af te wijken, wat essentieel is voor hun klanten.
Zelfs niet bang
Wees gerust: niet alle bedreigde campings zullen sluiten, maar ze zullen zich moeten aanpassen aan deze nieuwe beperkingen. Wij van onze kant zullen ons aanpassen aan het feit dat we een paar honderd meter moeten lopen om bij het strand te komen, maar wat dan nog?
Het kustlandschap zal zich langs de hele kustlijn ontwikkelen en Frankrijk zal, als het zichzelf opnieuw vormgeeft, net zo mooi en misschien zelfs nog natuurlijker zijn.
Wordt vervolgd over 30 jaar...
Profiteer ondertussen van deze prachtige campings met directe toegang tot het strand.